Over open boeken, gesloten deuren en gordijnen
Toen ik in de jaren 60 Nederlands studeerde in Leiden en in Den Haag woonde, kocht ik op de Hobbemapleinmarkt een bundel met tekst en muziek van 40 liederen van Bredero. In de loop der jaren speelde ik er wel eens een liedje uit op mijn gitaar. Ik zong bijvoorbeeld het Geestigh liedt (http://www.liederenbank.nl/sound.php?recordid=94487&lan=nl):
Wat dat de wereld is
Dat weet ick al te wis.
God betert door ’t versoecken.
Want ick heb daar verkeert
En meer van haer geleerd
Als van de beste boecken.
Vooral de eerste coupletten zijn me uit het hart gegrepen. Zeker als ik het gevoel heb dat ik te lang met mijn neus in de boeken verkeer. Dat had ik tijdens mijn studie soms ook al. Vanaf 1969 was ik leraar Nederlands en hoefde ik niet meer zo veel te lezen, behalve dan de opstellen en samenvattingen van leerlingen. Maar Bredero bleef bij me: ook toen ik tekstschrijver was bij Bredero Tekst en Advies en woonde in de Brederostraat te Zwolle. Ook vandaag nog, als eigenaar van Antiquariaat De Zilveren Eeuw, met boeken, prenten en ander drukwerk uit de periode 1750-1830. Ik lees heel veel; je moet weten wat je verkoopt.
Ik zing elke dag een uurtje, bijvoorbeeld aria’s en liederen van Mozart of liederen van Schubert. De componisten Schubert én broer en zus Mendelssohn maken tegenwoordig de meeste indruk op me, met hun liederen op teksten van Heinrich Heine. Maar ook de liederen van Bredero doen het in 2018 nog prima, zoals ’s Nachts rusten meest de dieren (https://www.dezilvereneeuw.nl/activiteiten/).
Heine schreef ook zo’n afscheid van een geliefde. ’s Ochtends vroeg, terwijl zij nog slaapt, vertrekt de droevige minnaar; hij moet accepteren dat er geen toekomst voor hen samen is:
Ueber die Berge steigt schon die Sonne.
Die Lämmerheerde läutet von fern.
Mein Liebchen mein Lamm, meine Sonne und Wonne,
Noch einmal säh’ ich dich gar zu gern.
Ich schaue hinauf mit spähender Miene
Leb wohl mein Kind. Ich wandre von hier!
Vergebens es regt sich keine Gardine.
Sie liegt noch und schläft, und träumt von mir
Als ik zing met begeleidster Jenneke Zweers op piano of kerkorgel, beleef ik het meeste plezier! Wat hebben we veel overeenkomsten tussen liederen van Heine en van Bredero ontdekt! Wat een humor! Wat een gevoel! Wat een muziek! En vooral: wat een romantiek! En dat terwijl Bredero altijd liedjes schreef op bestaande melodieën, terwijl die bij Heine’s Lieder gemaakt werden door tijdgenoten. Dus toen de tekst er al was. Voor mij zijn Bredero en de veel bekendere Heine even belangrijk!
Tekst op muziek of muziek op tekst: de combinatie van tekst en muziek trekt me aan. Beide elementen houden elkaar in stand en overbruggen samen de ravijnen en bergen van stromingen en stijlperioden. Ik heb nergens spijt van, maar graag had ik iets meer in de wereld verkeerd en iets minder gelezen. Meer gezongen en voorgedragen dan gepraat over poëzie. Liederen zijn eigenlijk sociale media. Net als boeken.
Verantwoording:
Afbeeldingen Rob de Bree
Tekst Bredero: https://www.dbnl.org/tekst/bred001groo01_01/bred001groo01_01_0181.php
Tekst Heine: https://www.staff.uni-mainz.de/pommeren/Gedichte/BdL/Heimk-83.html
Lees meer over Rob de Bree op zijn site: https://www.dezilvereneeuw.nl/over-dze/